Czym jest radon i jakie jest jego wpływ na nasze zdrowie?       

Promieniowanie jonizujące, a dokładnie radon i jego pochodne wdychane z  powietrzem atmosferycznym są drugim po paleniu tytoniu czynnikiem decydującym o zapadalności na nowotwór złośliwy płuc.

Radon (Rn) jest jednym z produktów rozpadu radu.

Radon powstający z rozpadu radu występuje w środowisku naturalnie, emituje głównie promieniowanie α i w mniejszym stopniu β. W związku z tym, że jest gazem, może wydostać się ze skorupy ziemskiej do atmosfery wchodząc w skład powietrza atmosferycznego.

Radon dostaje się do organizmu człowieka głównie wraz z wdychanym powietrzem atmosferycznym. Wdychana dawka tego pierwiastka zależy między innymi od jego stężenia w powietrzu,  częstości oddechów, wentylacji płuc, powierzchni wymiany gazowej w płucach i głębokości wniknięcia do  płuc promieniotwórczych cząstek.

Sam radon, jako gaz szlachetny, nie stanowi dużego zagrożenia, gdyż nie wchodzi w reakcje z innymi cząsteczkami. Jest on jednak pierwiastkiem krótkożyciowym i rozpada się na szereg innych pierwiastków, które są ciałami stałymi i mogą osadzać się w pęcherzykach płucnych, a następnie ulegać dalszym rozpadom, podczas których emitowane są cząstki a i b. Szkodliwość radonu jest więc wynikiem stosunkowo szybkiego jego rozpadu, prowadzącego do powstania kilku krótkożyciowych pochodnych (polon, ołów), również radioaktywnych.

Pochodne radonu są wdychane wraz ze znajdującymi się w powietrzu pyłami, dymem tytoniowym, łączą się z cząsteczkami płynu tworząc tzw. aerozole promieniotwórcze.

Radon może osiągać szkodliwe stężenie również w powietrzu pomieszczeń mieszkalnych i biurowych.

Radon do domu przedostaje się z gruntu w wyniku tzw. efektu kominowego wynikającego z różnicy ciśnień. Następnie poprzez pęknięcia fundamentów, szczeliny i pęknięcia w wylewkach, studzienki kanalizacyjne do odwadniania piwnic, nieszczelności wokół rur kanalizacyjnych i innych przyłączeń zostaje zassany do wnętrza, a za sprawą wentylacji grawitacyjnej (naturalny ciąg rozpoczyna się od najniższych partii budynku) rozchodzi się po całym domu.

Istotny wpływ na obecność radonu w pomieszczeniach ma także technologia budowy domu. Na wyższych kondygnacjach na stężenie radonu wpływ mają produkty, z jakich wykonano ściany i strop oraz użyte materiały wykończeniowe.

W miejscach pracy, takich jak urzędy i sklepy, podobnie jak w przypadku domów, również może utrzymywać się wysoki poziom stężenia radonu. Pracodawca powinien zarządzać poziomem narażenia na oddziaływanie radonu w miejscu pracy, jako ryzykiem związanym ze zdrowiem w miejscu pracy.

Stężenie radonu mierzy się jako ilość promieniotwórczości radonu na każdy metr sześcienny powietrza (w bekerelach na metr sześcienny; Bq/m³). Zgodnie z międzynarodowymi wytycznymi poziom radonu powinien zostać obniżony, jeżeli przekracza 100–300 Bq/m³.

Materiały informacyjne, w tym film edukacyjny oraz Krajowy plan działania w przypadku długoterminowych zagrożeń wynikających z narażenia na radon w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi oraz w miejscach pracy dostępne są pod adresem: https://www.gov.pl/web/gis/radon--podstawowe-informacje