Skróty klawiszowe:

Pokaż moduł: Skróty klawiszowe.

Strona wykorzystuje pliki cookies.
Dowiedz się więcej...

Samorządowy portal internetowy

Miasto i Gmina Pierzchnica

Gmina z potencjałem

Gmina z potencjałem

POŁOŻENIE

Gmina Pierzchnica leży w centralnej części województwa świętokrzyskiego. Obszar gminy znajduje się w makroregionie Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej, mezoregionie Pogórza Szydłowieckiego. Mezoregion ten stanowi przejście pomiędzy makroregionami Wyżyną Kielecką, a Niecką Nidziańską, a dokładniej pomiędzy Górami Świętokrzyskimi, a Niecką Nidziańską.

Pod względem administracyjnym gmina należy do powiatu kieleckiego w województwie świętokrzyskim. Granica gminy ma kształt nieregularny. Od północy gmina graniczy z gminą Daleszyce, od wschodu z gminą Raków i Szydłów, od południa z gminą Gnojno i Chmielnik natomiast od zachodu z gminą Morawica.

Gmina zajmuje obszar 10 460 ha i dzieli się na 17 miejscowości. W skład gminy oprócz Pierzchnicy wchodzą: Brody, Drugnia, Drugnia Rządowa, Górki, Gumienice, Holendry, Maleszowa, Osiny, Podlesie, Podstoła, Pierzchnianka, Skrzelczyce, Straszniów Gumienicki, Strojnów, Ujny, Wierzbie

DOJAZD

Układ komunikacyjny gminy tworzą drogi powiatowe i gminne. W gminie nie występują ciągi komunikacyjne zaliczane do kategorii dróg krajowych i wojewódzkich. Lokalna dość gęsta sieć drogowa łączy poszczególne wsie z Pierzchnicą. Daje również dość dobre połączenie drogowe z takimi miastami jak Kielce (23 km), Tarnów (90 km), Kraków (117 km), Warszawa (207 km), Katowice (164 km), Lublin (177 km), Rzeszów (150 km).

WALORY NATURALNE

Gmina Pierzchnica charakteryzuje się niskofalistą, a miejscami płaską rzeźbą terenu przy różnicy wzniesień od 232 – 308 m n.p.m. Najniżej położone tereny występują w dolinie Czarnej, a najwyższe w rejonie Gumienic. Największe zróżnicowanie rzeźby występuje w zachodniej i środkowej części gminy. W części wschodniej gminy (rejon wsi Drugnia i Podstoła) bierze początek ciek stanowiący dopływ rzeki Czarnej. Rzeki Pierzchnianka i Morawka odprowadzają wody do Czarnej Nidy.

Lasy zajmują 21,7% powierzchni gminy, przy czym największe i najbardziej zwarte kompleksy leśne występują na północnym – wschodzie gminy. Mają one charakter lasów ochronnych. Naturalne bogactwo przyrodnicze gminy stanowią lasy należące do dawnej Puszczy Cisowskiej. W strukturze użytkowania dominują lasy niepaństwowe. W strukturze siedliskowej największą powierzchnię zajmują siedliska borów mieszanych świeżych i borów wilgotnych. Sporadycznie występują żyzne siedliska olsu i boru wilgotnego. W składzie gatunkowym drzewostanów dominuje sosna i olsza. Pozostałe gatunki to brzoza, jodła, dąb, świerk, osika, grab z domieszką osiki, wiązu, jesionu i klonu.

Na terenie gminy występują objęte ochroną tereny lęgowe ptaków oraz ptasie remizy znajdujące się głównie w rejonie Holender, Czarnej i Ujen.

Północno-wschodnia część obszaru gminy (17,7% powierzchni) włączona została w granice Cisowsko-Orłowińskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny. Większa część gminy leży jednak w granicach Chmielnicko-Szydłowskiego OCK (Obszar Chroniony Krajobrazu).

Pod względem hydrograficznym sieć rzeczna gminy Pierzchnica należy do zlewni rzeki Nidy oraz Czarnej Staszowskiej i Wschodniej. Dorzecze Nidy reprezentowane jest przez największą na terenie gminy rzeczkę Pierzchniankę oraz bezimienny strumień biorący początek na południe od wsi Ługi i płynący w kierunku północnozachodnim do wsi Brody. Obydwa strumienie odwadniają większą, głównie zachodnią część gminy. Obszar źródliska Pierzchnianki znajduje się w okolicy wsi Osiny i rzeczka płynie w kierunku NW wchłaniając po drodze cieki zbierające wody w okolicach Pierzchnicy i Skrzelczyc. Górny odcinek drugiego strumienia zbiera wody szeregu niewielkich, częściowo zmeliorowanych cieków odwadniających okoliczne łąki. W Maleszowie w dolinie tego strumienia został zbudowany system stawów rybnych.

Dorzecze Czarnej Staszowskiej dominuje we wschodniej peryferyjnej części gminy. Koryto rzeki Czarnej na odcinku od Huty Szklanej do Smykowa stanowi granicę gminy. Wpadający do niej w pobliżu Lewanowa bezimienny ciek zbiera nadmiar wód powierzchniowych w trójkącie określonym przez miejscowości Stara Huta – Ujny – Holendry. W południowowschodniej części gminy, w rejonie Drugni i Podstoły znajduje się gęsta sieć zmeliorowanych, okresowo suchych cieków dających początek strumieniowi wpadającemu w rejonie Smykowa do rzeki Czarnej. W południowej części gminy w okolicach Strojnowa znajduje się początek dorzecza Wschodniej.

WALORY ANTROPOGENICZNE

Istotną rolę w kompozycji krajobrazu, pełnią obok zasobów przyrodniczych zabytki kultury materialnej. Tworzą one specyficzny klimat kulturowy podnosząc walory krajoznawcze i turystyczne naszego regionu.

W gminie Pierzchnica jest kilka obiektów zinwentaryzowanych przez służby ochrony zabytków. Najciekawsze z nich znajdują się w Maleszowie, Pierzchnicy, Drugni i w Skrzelczycach.

W Maleszowie na szczególną uwagę zasługuje założenie krajobrazowo-parkowe z pozostałością zamku, dworu i parku.

Ślady zamku Krasińskich w Maleszowej pochodzą z XVII wieku i świadczą o obronnej funkcji obiektu. Zamek zbudowany został przez Krasińskich prawdopodobnie w początkach XVII wieku. Wg dzienników Franciszki Krasińskiej z połowy XVIII wieku zamek posiadał 4 kondygnacje i 4 wieże, część centralną stanowiła sień oświetlona od góry. Zamek znajdował się na wyspie stawowej, która połączona była z brzegiem mostem zwodzonym. Budowla została rozebrana w końcu XVIII wieku, a kamień wykorzystano przy budowie dworu i budynków gospodarczych. Od tej pory obiekt jest w ruinie, a zachowały się jedynie 4 piwnice i narożnik muru. Piwnice nie są użytkowane i częściowo zdewastowane. Występują ubytki kamienia i zaprawy w ścianach oraz sklepieniach. Brakuje drzwi, a progi ze starych ciosów są spękane.

Na zewnątrz znajduje się płyta kamienna wmurowana w ścianę z napisem „De Krasne Krasiński Palatin. Anno Domini 1629".

Kamień z rozbiórki zamku został wykorzystany do budowy dworu w końcu XVIII lub na początku XIX wieku. Murowany budynek frontem zwrócony jest na zachód. Jest on parterowy i podpiwniczony. W jednym z pokoi znajduje się kominek w stylu klasycystycznym. Budynek pokryty jest dachem gontowym czterospadowym z dymnikami.

W skład zespołu dworskiego Krasińskich oprócz ruin zamku, dworu i parku dworskiego wchodzą jeszcze:

- ruiny stajni i powozowni z XVIIIw,

- ruiny budynku gospodarczego tzw. Kurnika z początku XIXw.

- ruiny spichlerza i domu rybaka z XVIIIw.

- magazyn gorzelni, następnie lamus, przebudowany na czworak z II połowy XVIIIw., obecnie dom mieszkalny stanowiący prywatną własność.

W Pierzchnicy na pewno ciekawy i zasługujący na uwagę jest układ przestrzenny i kształt urbanistyczny najstarszej części miejscowości. Pierzchnica została lokowana przez Kazimierza Wielkiego na zasadach tzw. prawa magdeburskiego. Zasady te precyzyjnie określały plan urbanistyczny powstającego miasta. Centralną część miał stanowić prostokątny plac rynkowy, z jego narożników miały wybiegać pod kątem prostym po dwie prostopadłe do siebie ulice. Rozdzielały one osiem prostokątnych przestrzeni przeznaczonych pod zabudowę.

W Pierzchnicy założenia urbanistyczne prawa magdeburskiego przetrwały do dzisiaj.

Przyciągającymi największą uwagę zabytkami w Pierzchnicy są: kościół parafialny pod wezwaniem św. Małgorzaty Męczenniczki i zabytkowe piwnice na Górze Piwnicznej.

Obecny kościół wzniesiono w latach 1798-1800. Zbudowany jest on w stylu klasycystycznym. Zdobi go gzyms, zaś nawę przyścienne filary i podwójne pilastry. Świątynia jest murowana z kamienia, tynkowana zwrócona prezbiterium na zachód. Kościół otacza mur z kapliczkami na pomieszczenie stacji Męki Pańskiej z około 1880r. W ołtarzu głównym znajduje się obraz św. Małgorzaty na zasłonie ze starego kościoła z XVw., a wewnątrz figura Serca Pana Jezusa Ukrzyżowanego oraz Matki Boskiej i świętych Jana Ewangelisty i Marii Magdaleny (poł. XVIIw., ołtarz boczny). Ciekawe są też ambona barokowo-renesansowa, prospekt organowy i chrzcielnica (ok. XVIIw.). Klasycystyczna dzwonnica datowana jest na około 1800r.

Do innych ciekawych obiektów zabytkowych należy zaliczyć zespół piwnic na Górze Piwnicznej, gdzie zgrupowanych jest osiemdziesiąt trzy piwnice wykopane 200 lat temu, w których kiedyś składowano prawdopodobnie miody pitne, od najdawniejszych czasów produkowane w Pierzchnicy. Powstawały one w miarę powiększania się liczby mieszkańców Pierzchnicy. Wznoszono je poza miastem, na naturalnym wzniesieniu, bowiem w mieście złe warunki gruntowe, woda i piaszczyste podłoże, uniemożliwiały podpiwniczenie domów. Piwnice budowano z łomów wapiennych za pomocą zaprawy wapiennej.

W okresie największego rozkwitu miasteczka mogło być ich około trzystu. Piwnice miały wewnątrz do 4 m długości, 3 szerokości i 2,5m wysokości. Tego rodzaju zespół piwniczny to unikat w skali kraju.

Do zabytków należy również kapliczka przy ul. Kościelnej z początku XIXw.

Pierzchnica choć była niewielkim miastem, to tutaj kwitł i rozwijał się lokalny handel. Przez Pierzchnicę przebiegał słynny – szlak wołowy.

W Drugni zinwentaryzowane zostały:

- zespół kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Wawrzyńca w skład, którego wchodzi kościół murowany z około 1880r. z wykorzystaniem północnej ściany pierwotnego kościoła z 1470r., dzwonnica murowana z około 1880r., ogrodzenie z bramką murowane z XIXw, drewniana plebania z końca XIXw. Przebudowana w 1910r.

- kapliczka św. Jana Niepomucena, murowana z XVIIIw.,

- pozostałości zespołu dworskiego (spichlerz i pozostałości parku z I poł. XIXw).

Do najciekawszych zabytkowych obiektów w miejscowości Skrzelczyce należy:

- zespół kaplicy pod wezwaniem św. Antoniego, w skład którego wchodzi: kaplica murowana z XIXw. przebudowana w 1915r. oraz ogrodzenie z bramką również z XIXw.

- pozostałości zespołu dworskiego z parkiem z XIXw.

Pozostałości parku dworskiego datowane na ten sam okres znajdują się również w miejscowości Pierzchnianka.

Zabytki techniki

Zabytki techniki o dużym znaczeniu dla tradycji przemysłu gminy mają pozostałości dawnych hut szkła w Czarnej i Szklanej Hucie.

Badania wykopalisk pochodzących z huty w miejscowości Czarna wykazały, że obiekt ten pochodzi z przełomu XVII i XVIII wieku.

Na terenie dawnej huty w miejscowości Czarna odkryto:

- 5 fragmentów donic do wytopu masy szklanej,

- 2 fragmenty masy szklanej,

- 6 fragmentów szlaki szklanej,

- 23 fragmenty odpadów poprodukcyjnych,

- 8 fragmentów wyrobów.

Prowadzone na powierzchni stanowiska uprawy rolne doprowadziły do całkowitego zniszczenia pozostałości po hucie szkła do poziomu spągu warstwy ornej.

W miejscowości Szklana Huta również prowadzone były prace wykopaliskowe w rezultacie, których stwierdzono istnienie na tym terenie pozostałości drugiej huty szkła z przełomu XVIII i XIX wieku. Badania, podobnie jak w przypadku huty w Czarnej prowadzili specjaliści z Instytutu Archeologii i Etnografii Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu we współpracy z PSOZ w Kielcach.

Na terenie dawnej huty szkła odkryto:

- 1 fragment elementu konstrukcyjnego pieca,

- 2 fragmenty spieków szklarskich,

- 3 fragmenty masy szklanej,

- 4 fragmenty wyrobów.

Kapliczki, krzyże i pomniki gminy Pierzchnica

Powstanie kapliczek, krzyży i figur przydrożnych należy wiązać z czasami odległymi, choć te pochodzące jeszcze ze średniowiecza czy nieco późniejsze są już rzadkością. Powstanie takich obiektów zawsze związane było z ważnym zdarzeniem lub chęcią upamiętnienia dawnych zdarzeń bądź ludzi. Na terenie gminy Pierzchnica istnieje wiele kapliczek i pomników. Poniżej charakteryzujemy te najbardziej znaczące:

Kapliczka św. Anny – usytuowana jest przy polnej drodze z Pierzchnicy do Skrzelczyc, w miejscu nazywanym Mrowią Górą. W źródłach z XVI – XVIII wieku wymieniana jest kaplica św. Anny stojąca w polu za Pierzchnicą. Przed 1748r rokiem miała ona trzy ołtarze – dwa poświęcone św. Annie i trzeci dedykowany św. Sebastianowi i św. Rochowi. Prawdopodobnym wydaje się umiejscowienie dzisiejszej kapliczki na miejscu dawnej kaplicy św. Anny.

Krzyż kombatantów wojennych – stoi przy skrzyżowaniu drogi asfaltowej i drogi wiejskiej prowadzącej do cmentarza. Jest to prosty drewniany krzyż, który otoczono drewnianym płotkiem. Na skrzyżowaniu ramion, pod półkolistym daszkiem umieszczona została figura Chrystusa. Pod krzyżem znajduje się marmurowa tablica z wyrytą inskrypcją:

„POLEGŁYM ŻOŁNIERZOM

CZŁONKOM RUCHU OPORU BCH-AK

LUDNOSCI CYWILNEJ

W LATACH 1939-1945 ZGINĘŁO

Z TERENU GMINY DRUGNIA 65 OSÓB

CZEŚĆ ICH PAMIĘCI

KOMBATANCI I SPOŁECZEŃSTWO GMINY

PIERZCHNICA 2001R.”

Krzyż został wykonany i poświęcony w 2001r. z inicjatywy miejscowych kombatantów wojennych. Upamiętnia 65 osób poległych w czasie II wojny światowej, pochodzących z terenu gminy.

Obelisk kamienny w lesie – znajduje się na terenie leśnictwa Łuczewnica, przy leśnej drodze z Holender do gajówki Murawina. Na kamiennym obelisku wyryto tarczę z dwoma mieczami oraz napisem:

„W tym miejscu lądowała w czerwcu 1944 roku

pod dowództwem inż. leśnika

por. Tadeusza Rojko- Rykowskiego

Desantowa Grupa Zwiadowcza Brygady Grunwald

mjr Józefa Sobiesiaka”

Obelisk upamiętnia to wydarzenie.

Pomnik powstańców styczniowych – Duży obelisk z wyrytym napisem:

„GLORIA VICTIS

1863

POLEGŁYM ZA WOLNOŚĆ OJCZYZNY”

został wykonany z dobrowolnych składek mieszkańców Pierzchnicy. Obok umieszczono charakterystyczny powstańczy krzyż wykonany ze stali nierdzewnej. W przecięciu ramion znajduje się metalowa figura Chrystusa. Pomnik znajduje się na miejscu dawnego nagrobka z drewnianym krzyżem, otoczonego murkiem. Odsłonięcie i poświęcenie pomnika miało miejsce 19 lipca 1997r. Pomnik upamiętnia 17 powstańców, z oddziału Mariana Langiewicza, poległych w potyczce z Kozakami pod Strojnowem.

Pomnik kardynała Stefana Wyszyńskiego – figura upamiętniająca postać kardynała Stefana Wyszyńskiego znajduje się na skrzyżowaniu ulic Szkolnej i Stefana kard. Wyszyńskiego. Postument obłożony jest czerwonym piaskowcem, wokół niego położone są płyty granitowe oraz chodnik z kostki brukowej.

Sama figura wykonana została z kamienia pińczowskiego przez kieleckiego artystę-rzeźbiarza Józefa Sobczyńskiego. Odsłonięcie i poświęcenie pomnika odbyło się 4 września 2003r. Konsekracji pomnika dokonał biskup kielecki Kazimierz Ryczan.

Arboretum w leśnictwie Drugnia. Patronem obiektu przeznaczonego m.in. do prowadzenia edukacji leśnej został leśniczy Władysław Kapuściński. Dla miejscowych leśników oczywisty był wybór patrona arboretum. Urodzony 100 lat temu Władysław Kapuściński zapisał się w pamięci lokalnej społeczności jako znakomity leśnik i przyrodnik. Do dziś procentują także jego inicjatywy społeczne. Jedną z nich było prowadzenie jak najszerszej edukacji przyrodniczej i leśnej społeczeństwa.

Arboretum jest odpowiedzią leśników na rosnące zapotrzebowanie okolicznych placówek oświatowych na zajęcia z edukacji leśnej. Powstało na pozostałościach parku podworskiego z początku XIX w. Pierwsze prace urządzeniowe chmielniccy leśnicy rozpoczęli w 2004 r. Nasadzenia rozpoczęto dwa lata później. Dziś wśród okazów możemy tu znaleźć 70 gatunków drzew i krzewów iglastych, reprezentujących różne strefy geograficzne świata. O bogactwie szaty roślinnej arboretum może świadczyć fakt, że oprócz znanej z naszych lasów sosny pospolitej można tu zobaczyć 11 jej krewniaczek z limbą, sosną ościstą i bośniacką na czele. Największe zainteresowanie wzbudzają okazy o egzotycznie brzmiących nazwach, jak mikrobiota syberyjska, mamutowiec olbrzymi czy głowocis chiński i japoński.

W centralnym punkcie arboretum umiejscowiona jest leśna wiata edukacyjna, która bez względu na panujące warunki pogodowe pozwala na prowadzenie zajęć z dziećmi i młodzieżą.

Najnowsze aktualności

Zdjęcie: Starostwo Powiatowe w Kielcach zaprasza na tradycyjny ...

Gmina Pierzchnica

Starostwo Powiatowe w Kielcach zaprasza na tradycyjny ...

18

mar

2024

Zdjęcie: Eliminacje Gminne Ogólnopolskiego Turnieju Wiedzy ...

Gmina Pierzchnica

Eliminacje Gminne Ogólnopolskiego Turnieju Wiedzy ...

18

mar

2024

Zdjęcie: Projekt - NIE BÓJ SIĘ DZIAŁAĆ!

Gmina Pierzchnica

Projekt - NIE BÓJ SIĘ DZIAŁAĆ!

18

mar

2024

Logo serwisu.

Gmina Pierzchnica

Ostrzeżenie meteorologiczne Nr 27/2024 - oblodzenie

18

mar

2024

Logo serwisu.

Gmina Pierzchnica

OSTRZEŻENIA METEOROLOGICZNE ZBIORCZO NR 37/2024

18

mar

2024

Logo serwisu.

Gmina Pierzchnica

Czym jest radon i jaki jest jego wpływ na nasze ...

18

mar

2024

Jednostki

Zakład Komunalny w Pierzchnicy Sp. z o.o.

Punkt Wsparcia Podatnika w Chmielniku

Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej

Organizacje pozarządowe

Zdjęcie: Galeria Gmina Pierzchnica.

Galeria zdjęć

Zdjęcie: Galeria Gmina Pierzchnica.
Logo serwisu.

Pierzchnica

Gmina z potencjałem

Zdjęcie: Galeria Gmina Pierzchnica.
Zdjęcie: Galeria Gmina Pierzchnica.
Rozlicz PIT w gminie Pierzchnica
Przekaż 1,5% w gminie Pierzchnica

„Wspieraj lokalnie” to projekt realizowany przez Instytut Wsparcia Organizacji Pozarządowych we współpracy z PITax.pl.Łatwe podatki PIT Online.

Wyszukaj na stronie

Twoja przeglądarka internetowa, bądź system operacyjny, nie wspierają lektora w polskiej wersji językowej.

Uruchom

Wstrzymaj

Przewiń animację o jedno pole w lewo.

Przewiń animację o jedno pole w prawo.

Ukryj moduł.